مجله خبری-سبک زندگی نگار: لباس محلی مردم گیلان یکی از زیباترین لباسهای محلی ایرانیان است که سرشار از رنگ و زیبایی است و بوی تاریخی چندهزار ساله میدهد.
پوشاک مردم گیلان با اندیشه، سلیقه، نوع کار و معیشت و ارتباط مردمان با طبیعت هماهنگ است و به دلیل پوشش مناسب با عقاید مذهبی و دینی ما نیز سازگار است. گیلانیها هنوز هم در جشنهای عروسی و در روستاها از این لباس استفاده میکنند.
برای آشنایی بیشتر با لباس زیبای مردم گیلان این بخش را مطالعه نمایید.
لباس زنان گیلانی یک لباس بسیار زیبا با ترکیبی از بهترین رنگهای طبیعت است که تزیین بی نقص و بسیار چشم نواز و روح بخش دارد. لباس زنان گیلانی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
روسری و سربند جزو لباسهای زنان گیلانی هستند. آنها از دو سربند، یکی در زیر (لچک) و دیگری بر روی آن (دستمال) استفاده میکنند.
پیراهن بالا پوش خانمهای گیلانی است که به این پوشش در گویش تالشی، شسی و در شرق و جلگه تالش، پیرهن و جمه میگویند.
در دوطرف پیراهن دو چاک وجود دارد که اندازه چاک پیراهن و بلندی آن روی تنبان میآید. در جلوی پیراهن از یراق دوزی و چرخ دوزی از نخهای رنگی استفاده میشود. دختران گیلانی در روز عروسی یا در مهمانی پیراهنی میپوشند که چرخدوزی شده و پارچه آن با «پاچال» و ابریشم خام در محل بافته میشود.
جلیقه از پوششهای متداول بانوان گیلان است که به آن در ناحیه غرب گیلان جلخته، نیفتنه، در شرق گیلان جرقده یا جرزقه و در جلگههای گیلان جلقته، جلتقه، جلخته و جلخده میگویند.
جلیقه جلو باز با یقه هفت میباشد که سه دکمه و سه جیب در طرفین دارد. سگک پشت جلیقه قابلیت گشاد و تنگ کردن را به آن میدهد.
الجاقبا از پوششهای زنان در کوهستانهای شرقی و قاسم آباد است که از مخمل یا پارچه چادرشب دوخته شده است.
دامنی کوتاه و پر چین است که به آن کوتاه تومان (تـنبـان) یا «گرد تومان» میگویند. گیلانیها به دامن بلند چین دار که در مرکز و شرق گیلان استفاده میشود، دراز تومان میگویند، در غرب گیلان تالشیها آن را «شلار» میگویند.
یکی دیگر از اجزای لباس زنان گیلانی، چادرشب است. چادر کمر، پوششی است که بانوان گیـلانـی آن را به کمر میبندند. در برخی روستاها به ویژه روستاهای مرکزی زنان از پارچه چادرنمازی استفاده کرده و در بخش شرق گیلان چادرشب استفاده میشود.
در گویش محلی به چادرشب «چارشو» و بانوان ساکن جلگـه به آن «کمردبد» میگویند که رنگ اصلی زمینه آن معمولا قرمز است.
چادرشب بسیار متنوع است و از سوی زنان بافته میشود و جزئی از صنایع دستی شرق گیلان است. چادرشب طرح دار برای جهیزیه عروس استفاده میشود. از جمله طرحهایی که در بافت چادرشب از آنها استفاده میشود عبارتند از:طرح بز کوهی، مرد اسب سوار، میز، قندان، چنگال و طرح ماکو. چادرشب کمردبله را از نخهای رنگی به شکل چهارخانه میبافند.
زنان گیلانی چادرشب را برای گرم کردن کمر و جلوگیری از کمردرد هنگام کشاورزی و چیدن برگ سبز چای، نشاء، وجین و چیدن مرکبات در هوای سرد به دور کمر میبندند تا هم کمردرد نگیرند و هم گرم بمانند.
لباس مردان گیلانی از اجزای مختلفی تشکیل شده است که عبارتند از:
مردان گیلانی از کت پشمی به نام چوخه یا چوخا استفاده میکنند. آنها کت پشمی کوتاه را در روزهای سرد و در شبها کتهای بلند یا شولا میپوشند. این کتهای پشمی از پشم بز تهیه شده است.
مردان گیلانی زیر کت پشمی خود پیراهن نخی رنگ روشن میپوشند.
مردان گیلانی یک شلوار ساده پشمی به رنگ سیاه میپوشند که به آن شلار میگویند و دمپای تنگ دارد، دمپای شلوار پیرمردان، لولهای ساده و برای جوانان دکمهای است. از انواع شلوارهای محلی مردم گیلان میتوان به شلوار چروداری، قدک، تنگ تومان، دیج اشاره کرد.
مردان گیلانی جلیقهای در همه فصلها به تن میکنند که آن را جلقته یا جلقده میگویند، جنس جلیقه برای فصول پاییز و زمستان از جنس شال و برای بهار و تابستان از پارچههای نازکتر است.
کلاه نمدی جزو لباس مردان گیلانی است. کلاه ترک دار تالشی، کلاه نمدی و پوستین کلاه که از پوست بره تهیه میشد کلاههای مخصوص مردان گیلانی اند.
مردان گیلانی در جشنها و عروسیها یک شال پهن دور کمر خود میپیچند.
بیشتر ساکنان مناطق کوهستانی گیلان از چوموش نوعی پای افزار از جنس چرم ساده استفاده میکردند. از دیگر پای افزارهای محلی مردان گیلانی میتوان از ارسی، چاروق، گیوه، پوتین گالش، چکمه، چوکوتور (چیکتور) و کفش چوبی یا کتله (دمپایی محلی) نام برد.
چوپانان گیلانی از پوششی به نام «باشلاق» که پوششی بلند است و از برش زدن پارچهای بافته شده (پشم شال) به دست میآید، استفاده میکردند.
چوپانان در روز لباسی با نام کولاگیر به تن میکنند که جنس آن از نمد است و آستین ندارد و در شب از نوع دیگری به نام «شولا» استفاده میکردند.
سابقه تاریخی لباسهای محلی استان گیلان به اشیای کشف شده در چراغعلی تپه رستم آباد (مارلیک) برمی گردد.
لباس گیلانی شادترین لباس در جشنواره لباس نیویورک انتخاب شده است.
در لباس گیلانی بیشتر از رنگهای سفید و قرمز استفاده میشود. در لباس گیلانی از رنگ مشکی هم برای دامن استفاده میشود که نواردوزی رنگی روی آن بسیار زیبا است.
لباس زن شرق گیلان به لباس «قاسم آبادی»، زن غرب گیلان «تالشی» و از لباس مرکزی گیلان با عنوان «رسوخی» معروف است.
در غرب گیلان زنان تالش از روسریهای پهن و سفید استفاده میکنند.